4 i 18 czerwca 1989 r. odbyły się w Polsce pierwsze po II wojnie światowej częściowo wolne wybory do Sejmu oraz całkowicie wolne wybory do Senatu, zniesionego w 1946 r. w następstwie sfałszowanego referendum ludowego. Kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zdobyli wszystkie mandaty przeznaczone dla posłów bezpartyjnych i 99 ze 100 mandatów senatorskich. Wybory te zapoczątkowały proces transformacji ustrojowej w naszym kraju, a Senatowi I kadencji przypadła szczególna rola jedynego w pełni suwerennego organu władzy odradzającej się po latach komunizmu Rzeczypospolitej.
Senat został przywrócony w wyniku porozumień Okrągłego Stołu w 1989 r. Po długich sporach ustalono, że wybory do Izby wyższej, składającej się ze 100 senatorów, będą całkowicie wolne i zostaną przeprowadzone według ordynacji większościowej. W wyborach do Sejmu, liczącego 400 posłów, tylko 161 mandatów było wolnych, a 299 zarezerwowano dla rządzącej koalicji. Zgodnie z ordynacją wyborczą z każdego spośród istniejących wówczas 49 województw zostało wybranych po 2 senatorów, z wyjątkiem województw mazowieckiego i katowickiego, którym przyznano po 3 mandaty
Kandydaci na senatorów Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zostali wyłonieni w kwietniu 1989 r. Ich znakiem firmowym było zdjęcie z Lechem Wałęsą, umieszczone na plakatach autorstwa Erazma Ciołka. Kampania wyborcza była możliwa dzięki tysiącom wolontariuszy zaangażowanych w działalność KO „Solidarność” w całej Polsce. W pierwszej turze kandydaci solidarnościowi zdobyli 92 ze 100 mandatów senatorskich. Największy odsetek głosów zdobyli: Zofia Kuratowska (ponad 82%, 231 tysięcy głosów), Roman Ciesielski i Józef Ślisz (ponad 81%). Najwięcej, prawie 913 tysięcy osób, głosowało na Andrzeja Wielowieyskiego.W drugiej turze, 18 czerwca, jako jedyny z „drużyny Wałęsy” mandatu senatorskiego nie uzyskał kandydujący z województwa pilskiego Piotr Baumgart, którego pokonał Henryk Stokłosa. W Senacie I kadencji zasiadło więc 99 senatorów wybranych spośród kandydatów KO „Solidarność” i 1 niezrzeszony.
Wybory parlamentarne w 1989 r. upamiętnia Dzień Wolności i Praw Obywatelskich, obchodzony 4 czerwca. Święto zostało ustanowione uchwałą Sejmu w 2013 r. Podkreślono w niej, że w czasie tych wyborów „siłę zastąpiła kartka wyborcza”, a wynik głosowania zapoczątkował proces uwalniania się Europy od komunizmu.
